به گزارش پتروچی، در صنعت پتروشیمی طرح های نیمه تمام متعددی وجود داشته که سال های متمادی در گوشه ای در حال خاک خوردن بوده اند، طرح هایی یا در انتظار تزریق سرمایه هستند یا مشکلات دیگری از جنس حمایت دارند. از جمله طرح های مهم و با اهمیتی که برای صنعت پتروشیمی بسیار حیاتی بوده متعلق به بام نفت ایران است.
شهرستان گچساران واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد که با دربرداشتن مرتفع ترین میدان نفتی ایران به بام نفت ایران شهره شده است، سال ها از فعالیت و بهره برداری از طرحی مهم و صنعتی در حوزه پتروشیمی محروم بود. سرانجام پس از ۱۹ سال وقفه، این طرح سال گذشته به روی مدار آمد. اما اخبار و اظهارات مدیران این واحد صنعتی گویای لنگ بودن کار این مجتمع است.
با عملیاتی شدن این مگاپروژه که به لحاظ فنی و عملیاتی سالانه یک میلیون تن اتیلن و ۸۴ هزار تن C۳+ (برش پروپان و سنگین‌تر) تولید می کند برای رسیدن به این هدف، خوراک گازی خود را (اتان) از پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس و آب مورد نیاز را از سد کوثر دریافت می کند.
بدین ترتیب در ادامه این مسیر، خوراک مجتمع‌هایی که در مسیر خط لوله سراسری اتیلن غرب واقع شده اند همچنین پتروشیمی های ممسنی، دهدشت، بروجن، کازرون و پلیمر گچساران نیز تأمین می‌شود.
اما شرایط پتروشیمی گچساران با نوساناتی همراه شده است، این مجتمع که پس از سال ها وقفه در اسفند ۱۴۰۲ به تولید آزمایشی دست پیدا کرد هم اکنون با چالش های جدی روبرو شده است.
پتروشیمی گچساران از یک سو ۵۰ درصد ظرفیت خوراک را از پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس دریافت می کند از سوی دیگر در عرضه محصول به شرکت های متقاضی نیز با مشکلاتی روبرو شده است. این درحالی است که شرکت هایی که در انتظار دریافت خوراک اتیلن گچساران هستند نیز با معضل روبروه شده اند. پتروشیمی ایلام از جمله مجتمع هایی است که نیاز مبرم به تزریق این خوراک دارد. ایلام تنها یک شرکت از ۵ شرکتی است که برای دریافت خوراک با گچساران قرار داد امضا کرده است. پتروشیمی امیرکبیر، بندرامام(ره)، اروند و تبریز ۴ شرکت دیگری هستند که در انتظار ارسال و تحویل خوراک تولیدی گچساران مانده اند.
این مجتمع که با سرمایه گذاری ۱/۳ میلیارد یورویی احداث شده است با گذشت ۷ ماه از آغاز حرکت بر ریل تولید، گزارشات نگران کننده ای از آن در رسانه ها منتشر شده است.
مقرر بود تا برای تولید سالانه یک میلیون تن اتیلن یک میلیون و ۲۵۰ هزار تن اتان از بیدبلند خلیج فارس به گچساران تحویل داده شود که در حال حاضر این مجتمع با ۵۰ درصد از ظرفیت در حال تولید است که به گفته مدیرعامل این مجتمع از همین میزان یک سوم آن به علت عدم امکان ارسال در فلر می سوزد! همچنین آب مورد نیاز آن به میزان هزار و ۷۶۰ مترمکعب در ساعت که از سد کوثر تامین می شود و گاز سوخت متان حدود ۵۴ هزار مترمکعب در ساعت و ۵۰ مگاوات از شرکت برق منطقه ای خوزستان ، بعنوان سرمایه و ثروت در حوزه انرژی به جای اینکه به سمت خلق ثروت و درآمدزایی و فعال کردن خط صادراتی منجر شود هدر رفته و در همین سه ماه به گفته مسعود سیاه پور، رئیس مجتمع پتروشیمی گچساران، ۲۰ هزار میلیارد ریال در فلرها سوزانده شده است.
سوخت شدن میلیارد ها دلار سرمایه و هدر رفت انرژی در شرایط ناترازی، عبور از خط ناترازی و رفتن به سمت کمبود و خلا انرژی بویژه در حوزه گاز و چالش کم آبی در حال رقم خوردن است.
باتوجه به شرایط جغرافیایی خاص این منطقه و عدم دسترسی به آب های آزاد تنها راه انتقال اتیلن تولیدی، از بستر خط لوله انتقال اتیلن غرب است.
بنا به گفته مدیران مسئول در شرکت صنایع پتروشیمی مقرر شده بود تا اتیلن مازاد گچساران به خط لوله اتیلن غرب تزریق شود.
لازم به ذکر است در دهه ۸۰ باتوجه به ظرفیت موجود و به منظور محرومیت زدایی و رونق اقتصاد در غرب کشور، تصمیم برآن شد تا گاز اتیلن از منطقهٔ عسلویه در شرق استان بوشهر به استان‌های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی انتقال داده شود.
عبدالحسین بیات، قائم مقام وقت مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال ۹۹ برای اتیلن مازاد تولیدی پیش بینی کرده و گفته بود: «در آینده ۳ میلیون و ۱۵۰ تن تولید اتیلن خواهیم داشت که با بهره‌برداری از اتیلن گچساران و در صورتی که مجتمع‌های مصرف‌کننده اتیلن به‌موقع و هم‌زمان با پتروشیمی گچساران به بهره‌برداری نرسند، احتمال اینکه برای مدتی با اتیلن مازاد در خط لوله اتیلن غرب روبه‌رو باشیم وجود دارد که در آن صورت باید اتیلن تولیدی پتروشیمی گچساران با اتیلن تولیدی پتروشیمی کاویان تهاتر و بخش مازاد از مبدأ عسلویه صادر شود.»
با گذشت حدود ۵ سال از این گمانه زنی و پس از ۱۹ سال روی مدار آمدن این واحد پتروشیمی و گذشت ۸ ماه از اولین استارت تولیدی، ۲۰ هزار میلیارد ریال سرمایه برباد رفته روی دست این شرکت مانده است و باتوجه به سردرگمی موجود در شرایطی نامطمئن و مبهم به سر می برد چرا که برای وضع تولید و بازار عرضه و تقاضا نمی تواند برنامه ریزی داشته باشد. از سوی دیگر این مجتمع می بایست به طرفین قرارداد خود که متعهد به تامین خوراکشان شده نیز پاسخگو باشد.
با این حساب یا باید این بخش برای جلوگیری از زیان بیشتر و عدم آسیب رسانی به محیط زیست درپی فلرینگ اعلام تعطیلی کرده و پرونده بازار اشتغال را که بتازگی راه انداخته مختومه اعلام کند یا به فکر یک راهکار اساسی برای ساماندهی به این شرایط باشد.
به نظر می رسد ۶ سهامدار این مجتمع که در راس آن شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس قرار گرفته است باید با نمایندگان وزارت نفت، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و همچنین اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با تشکیل جلسه فوری، این واحد صنعتی مهم را پیش از تعطیلی و عمیق شدن جراحاتش و غرق شدن در سونامی چالش ها به ساحل امنی هدایت کنند.